Wandelen door de Hermitage “Een plaats waar men zich kan afzonderen”, dat is de letterlijke betekenis van het Franse woord hermitage. De tijden dat het complex persoonlijk terrein voor de tsaar was, liggen ver achter ons het museum trekt tegenwoordig miljoenen bezoekers per jaar, maar ook nu nog is de Hermitage één van de zeldzame plaatsen waar men zich kan afzonderen en een dialoog kan aangaan met de wereldcultuur en de Russische geschiedenis.
En niet alleen brengt deze dialoog afleiding van de dagelijkse sleur, ook heeft de Hermitage een geheel eigen microklimaat, waarin de mooiste emoties in de menselijke ziel worden aangewakkerd.
In de Hermitage kan men de meest uiteenlopende culturen opsnuiven en meesterwerken bewonderen die verheven zijn boven elk nationaal of cultureel bepaald onderscheid. In verschillende episoden van de Russische geschiedenis kan men zich juist hier goed verdiepen, omdat deze zich geheel of gedeeltelijk binnen de muren van dit museum hebben afgespeeld.
De Hermitage is in vele opzichten een uniek museum. De wereld geschiedenis, belichaamd door de culturele kroonstukken, is hier op verbazingwekkende wijzen vervlochten met de eigen, Russische geschiedenis. De geesten van begaafde anonieme en bekende kunstenaars waren in de zalen rond, tezamen met die van tsaren en hoflieden, soldaten en diplomaten, schrijvers en revolutionairen, die zo voor altijd in de herinnering van de mensheid zullen voortleven.
Het museum is dermate groot en de indrukken die het achterlaat zijn zo uiteenlopend, dat de bezoeker het pas echt goed kan leren kennen na veelvuldige wandelingen door de gebouwen. Maar waarschijnlijk is het juist dit wandelen door de Hermitage waar de liefhebber het grootste plezier aan beleeft, slenterend van de historische staatsiezalen naar de meesterwerken van eeuwenoude steensnijkunst of Hollandse schilderkunst, verzonken in gedachten over Matisse en Napoleon, over Rembrandt en Stolpyn en natuurlijk over Catharina de Grote, die met haar persoonlijke wil en smaak dit museum tot stand heeft gebracht.
Zulke wandelingen zitten altijd vol verrassingen, zelfs voor degenen die de Hermitage al op zijn duimpje kennen. Plotseling trekt een tot dan toe onopgemerkt gebleven, sierlijk bewerkte stoel de aandacht. Een bekend schilderij toont zich bij een andere lichtinval van een onbekende kant. Of uw blik valt op één van de vele tijdelijke tentoonstellingen die in de Hermitage plaatsvinden. En op de plaats van tijdelijke elders tentoongestelde stukken vindt u andere kunstwerken, uit de depots.
Het museum is onuitputtelijk en gul voor iedereen die ervan houdt. U kunt er heen gaan met een gericht doel of om rond te dwalen en af te wachten waar uw benen u naartoe zullen leiden. In de Hermitage kan men geconcentreerd rondkijken of verzinken in eigen gedachten. Men kan de schilderijen en sculpturen bewonderen en hetzelfde geldt voor de vloeren en plafonds.
Maar er zijn op deze wereld slechts weinig taferelen zo mooi als de uitzichten vanuit de ramen van de Hermitage: de rivier de Neva met Petrus en Paulusvesting en de tong van het Vasili-eiland, het Paleisplein, de Admiraliteit. De Hermitage verlokt, betovert, bekoort en stelt nooit iemand teleur.
Het museum beslaat een gigantische oppervlakte en heeft vele verdiepingen. Alles is er: zowel innerlijke rust als nieuwe kennis voor iedere bezoeker – voor kinderen en voor jongeren, voor de druk bezette zakenman en voor de gepensioneerde die alles rustig overdenkt. Het is even toegankelijk voor gedistingeerde intellectuelen en eerbiedwaardige geleerden als voor provincialen, voor degenen die pas net de wereld beginnen te ontdekken en voor degenen die ervan overtuigd zijn dat de wereld haar diepst verborgen geheimen al aan hen heeft prijsgegeven. De Hermitage is een aristocraat en een snob, maar een zeer democratisch museum, met voor ieder wat wils.
De Hermitage heeft een lange en complexe geschiedenis achter de rug. Het museum is geteisterd door oorlogen, revoluties, branden, plunderingen, uitverkoop, verwaarlozing en onbegrip. Maar ook kent het de hartstocht vanhet opbouwen en verzamelen, de trots en de blijdschap van het redden. Het heeft belangeloos liefgehad en is fanatisch vereerd. Verlies en aanwinst, mislukking en succes – ook vandaag de dag is het allemaal nog te vinden in het bestaan van de Hermitage.
Al meer dan tweehonderd jaar vervult het museum zijn heilige missie: het bewaren en bewaken van de wereldcultuur op Russische bodem. De Hermitage zelf belichaamt één van de meest karakteristieke elementen van de Russische culturele traditie: universaliteit vermengd met het unieke.
Het museum heeft altijd iets te vertellen aan iedereen die het bezoekt, ongeacht hoe vaak diegene er al is geweest.
Michail Piotrovski Directeur van het staatsmuseum de Hermitage